لاپاراتومی اصطلاحی است که به نوعی جراحی باز شکم اشاره دارد که منظور اکتشاف، تشخیص و درمان احتمالی مورد استفاده قرار میگیرد. لاپاراتومی اکتشافی در صورتی انجام می‌شود که جراح نتواند با روش‌های دیگر به تشخیص قطعی در مورد وضعیت بیمار برسد. به این روش، فرایند سِلیوتومی Celiotomy نیز گفته می‌شود.
لاپاراتومی در لغت به معناي ایجاد یک برش بزرگ در دیواره شکم و وروده به حفره شکمی است. این جراحی برای عمل‌هایی مانند آپاندیس، لوله بستن، کیست تخمدان و ... انجام می‌گردد .
در چه مواقعی باید از عمل لاپاراتومی انجام داد؟
برخی از شرایطی که به لاپاراتومی می‌انجامد عبارتند از:
- سرطان اندام‌های شکمی
- (پریتونیت (التهاب صفاق، پوشش حفره شکمی
- (آپاندیسیت (التهاب آپاندیس
- (پانکراتیت (التهاب لوزالمعده
- آبسه
- چسبندگی (پس از تروما یا جراحی
- (دیورتیکولیت (التهاب سازه‌های کیسه مانند در دیواره روده‌ها
- سوراخ شدن یا انسداد روده
- (حاملگی خارج رحمی (اکتوپیک پرگننسی
- اجسام خارجی (به عنوان مثال، وجود گلوله در یک قربانی گلوله)
- خونریزی داخلی
فضاهای قابل دسترسی ...
عمل جراحی لاپاراتومی بسته به نوع برش، باعث دسترسی به ارگان‌های مختلف شکمی می‌شود، از جمله:
- اندام‌های دستگاه گوارش (معده، دئودنوم، ژوژنوم، ایلئوم، آپاندیس و کولون)
- اندام‌های تناسلی زنان (رحم و تخمدان)
- اندام‌های پشت صفاقی (کلیه، آئورت پایین‌رو، غدد لنفاوی شکم)
- مثانه
انواع برش ها :
هنگامی که بیمار بیهوش شد، برش اولیه در پوست ایجاد می‌شود. برش ممکن است مدین (median) به صورت عمودی در خط میانی شکم ، paramedian (عمودی در جای دیگر در شکم)، عرضی (افقی)، T شکل، یا منحنی و با توجه به نیازهای عمل باشد برش و کنترل خونریزی به ترتیب در پوست، زیر جلد و چربی زیر آن، فاسیا و صفاق صورت میگیرد. برای این کار از چاقوِ‌ی جراحی، قیچی متزنبام و الکتروکوتر می‌توان بهره برد برش‌های عمودی معمولاً از زایدهٔ گزیفویید تا سر حد استخوان شرمگاهی، ایجاد می‌شود.
مراقبت‌هایی که قبل از عمل جراحی باید در نظر گرفت عبارت‌اند از:
- انجام آزمایش‌های مورد نیاز
- گرفتن عکس‌های مورد نیاز
- شیو کردن ناحیه عمل
- گرفتن رضایت نامه و خارج کردن زیورآلات و دندان‌های مصنوعی
- مایع و دارو درمانی (پیشگیرانه)
- قطع کردن خوردن و آشامیدن برای حداقل 8 ساعت قبل از عمل کردن
- تعبیه ادراری در مثانه برای تخلیه ادرار در طی عمل کردن
مراقبت های یعد از عمل جراحی :
- انتقال بیمار به اتاق ریکاوری و نظارت پرستاران تا به هوش آمدن کامل او.
- تزریق داروهایی برای جلوگیری از ایجاد عفونت و مدیریت درد
- تا زمانی که اثر داروهای بیهوشی از بین نرفته خوردن و آشامیدن ممنوع است، اما بعد از آن بیمار می‌تواند با اجازه پزشک به مرور از رژیم مایعات استفاده کند
- بیمار باید به زودی به بلند شدن و راه رفتن در اطراف خود بپردازد زیرا این کار از ایجاد شدن لخته جلوگیری می‌کند.
- همچنین برای حفاظت از ریه‌ها، بهتر است تمرین‌های تنفسی انجام دهد.
- در عرض چند روز آتی کاتتر ادراری و درن توسط پرستاران برداشته می‌شود.
- بیمار قبل از مرخص شدن باید تمام دستورالعمل‌های مراقبت در منزل مورد نیاز را فرابگیرد.
زمان بهبودی برای هر فرد متفاوت است. این ممکن است ۴ تا ۶ هفته طول بکشد. بیمار باید با پزشک خود برای پیگیری پیشرفت روند درمان و برداشتن بخیه‌ها در تماس باشد
شایع ترین خطرات عمل لاپراتومی :
- خون ریزی
- عفونت
- عدم پیدا کردن علت مشکل، عمل جراحی با درصد موفقیت کم
- بهبود ضعیف برش
- خسارت، آسیب، یا مشکلات روده
- خطرات بیهوشی
جاگزین :
لاپاروسکوپی یک جایگزین نسبتاً مناسب برای لاپاراتومی است که دارای مزایای بسیاری می‌باشد. لاپاراسکوپی یک روش جراحی است که در آن یک لاپاراسکوپ و دیگر ابزارهای جراحی از طریق برش‌های کوچک وارد شکم می‌شوند، فضای داخل شکم و مراحل انجام عمل در نمایشگری نشان داده می‌شود. لاپاروسکوپی با حداقل تهاجم است، بنابراین بیمار از بهبودی سریعتر، زخم جراحی کوچکتر و با عوارض کمتری روبه رو می‌باشد
نویسنده: دکتر معصومه غریب یار
