ام آر آی چیست و چگونه انجام می شود؟

دستگاه ام آر ای (Magnetic Resonance Imaging)

ام آر آی (MRI) یکی از روش‌های تصویربرداری است که در آن با کمک یک میدان مغناطیسی و امواج کامپیوتری از اعضای بدن شما تصویربرداری می‌شود و بیماری‌ها و مشکلات مختلف در شما تشخیص داده می‌شوند .

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا  MRI   یک تکنیک اسکن رادیولوژی است. این اسکن از مغناطیسم، امواج رادیویی و یک کامپیوتر برای تولید تصویر اندام‌های بدن استفاده می‌کند. اسکنر ام آر ای لوله‌ای است که توسط یک آهنربای دایره‌ای شکل بزرگ احاطه شده است. بیمار روی یک تخت متحرک دراز می‌کشد و سپس به داخل آهنربا می‌رود. آهنربا یک میدان مغناطیسی خیلی قوی ایجاد می‌کند که پروتون‌های اتم هیدروژن را هم راستا می‌کند و سپس این پروتون‌ها در معرض پرتویی از امواج رادیویی قرار می‌گیرند. با اینکار، پروتون‌های مختلف بدن شروع به حرکت اسپینی کرده و سیگنال ضعیفی تولید می‌کنند که توسط قسمت گیرنده اسکنر ام آر ای شناسایی می‌شوند. یک کامپیوتر این اطلاعات را پردازش کرده و تصویر نهایی را تولید می‌کند. سپس متخصص رادیولوژی این تصاویر را بررسی کرده و گزارشی را برای پزشک شما ارسال می‌کند. تصویر ام آر ای بسیار دقیق و واضح است و می‌تواند تغییرات بسیار کوچک در ساختارهای بدن را تشخیص دهد .

هدف از انجام ام آر آی چیست ؟

اینکه چرا پزشک ممکن است برای یک بیمار ام ار ای تجویز کند، دلایل مختلفی دارد که همه آنها به بررسی سلامت بافت‌های داخلی بدن مربوط می‌شوند. این بافت‌ها می‌توانند شامل استخوان‌ها، بافت‌های نرم (مثل رگ‌های خونی، رباط‌ها و عضلات) و مغز باشند. گاهی ممکن است از ام آر ای برای تشخیص یک جراحت یا بیماری استفاده شود و یا برای بررسی روند پیشرفت بیمار در واکنش به درمان استفاده شود.

   MRI انواع مختلفی دارد که عبارتند از :

۱ـ ام آر آی فانکشنال : ام آر آی فانکشنال روی ام آر آی سر تنظیم می‌شود هنگامی که ام آر آی استاندارد مغز ساختارهای داخلی مغز را بررسی می‌کند ام آر آی فاکشنال فعالیت مغز را در هنگام انجام وظایف مختلف مثل صحبت کردن، یادآوری خاطرات یا حرکت کردن بررسی می‌کند.

نحوه‌ی کار ام ار ای فانکشنال این است که جریان خون حامل اکسیژن در قسمت‌های فعال‌تر مغز بیشتر است فانکشنال در واقع این تغییر در سطوح اکسیژن را شناسایی می‌کند. ام آر آی فانکشنال برای کمک به طراحی جراحی مغز و تعیین اثرات آسیب‌های مغزی و شرایطی مثل سکته یا بیماری آلزایمر استفاده می‌شود.

2_ ام آر آی قلبی ( کاردیاک ) ام آر آی کاردیاک برای تشخیص بیماری‌های قلبی یا سایر مشکلات قلبی استفاده می‌شود. تصاویر حاصل از این نوع ام آر آی می‌تواند ساختار قلب و کیفیت عملکرد آن را نشان دهد. برای مثال نحوه جریان خون درون قلب با ام آر آی  کاردیاک قابل برسی است .

 3_  MRI  پستان:  گاهی برای غربالگری سرطان پستان در زنان جوان‌تر بعد از دیدن علائم سرطان سینه در زنان، از MRI پستان استفاده می‌شود. همچنین MRI پستان برای تعیین میزان پیشرفت این سرطان در زنان مبتلا به سرطان سینه هم مورد استفاده قرار می‌گردد. علاوه بر این برای بررسی وضعیت ایمپلنت‌های سینه در افرادی پروتز سینه انجام داده‌اند هم از MRI سینه استفاده می‌شود.

۴. ام آر اِی (MRA)

ام آر ای (MRA) روی تصویربرداری از رگ‌های خونی به‌خصوص شریان‌ها تمرکز دارد. برای کمک به گرفتن یک تصویر واضح‌تر از رگ‌های خونی، قبل از اسکن یک رنگ مخصوص به بیمار تزریق می‌گردد. این نوع MRI برای بررسی ساختار رگ‌های خونی استفاده می‌شود تا مشکلاتی از قبیل تنگی یا انسداد رگ‌ها را شناسایی کند.

۵. ام آر وی (MRV)

ام آر وی (MRV) روی تصویربرداری از رگ‌های خونی مخصوصاً سیاهرگ‌ها تمرکز دارد. در این روش، مثل MRA یک رنگ مخصوص به بیمار تزریق می‌شود تا رگ‌ها بهتر نشان داده شوند. این نوع MRI نسبت به MRA کمتر استفاده می‌شود.

ام آر وی برای شناسایی مشکلات ساختاری سیاهرگ‌ها بسیار مؤثر است. همچنین تشخیص بیماری‌هایی مثل ترومبوز سیاهرگی عمقی و ترومبوز وریدی مغزی هم با این روش انجام می‌شوند. در این بیماری‌ها لخته‌های خونی در سیاهرگ‌ها ایجاد می‌شوند.

چه کسانی نباید MRI شوند؟ (ام ار ای برای چه کسانی خوب نیست؟)

همان‌طور که گفتیم MRI از امواج مغناطیسی استفاده می‌کند، از این رو برای همه مناسب نیست. در ادامه لیستی از افرادی که نمی‌تواندد ام ار ای انجام دهند را آورده‌ایم:

۱. افرادی که ایمپلنت یا تراشه فلزی دارند

بیمارانی که هر نوع ماده فلزی در بدن خود دارند باید این موضوع را قبل از معاینه با پزشک خود در میان بگذارند یا اینکه اپراتور MRI را از این مسئله مطلع کنند. فراموش نکنید دستگاه MRI مثل یک آهنربای بزرگ است، بدیهی است که با یک شیء فلزی در بدنتان نمی‌توانید وارد این دستگاه بشوید.

مواد و تراشه‌های فلزی، گیره‌های جراحی یا مواد خارجی (مفاصل مصنوعی، صفحات استخوان فلزی، دستگاه‌های مصنوعی و غیره) می‌توانند تصاویر به دست آمده از اسکنر MRI را به‌شدت مخدوش کرده و نتایج را تحت تأثیر قرار دهند.

بیمارانی که ضربان‌ساز قلب، ایمپلنت‌های فلزی یا تراشه و گیره‌های فلزی در داخل و اطراف کره چشم خود دارند نمی‌توانند توسط MRI اسکن شوند، به این دلیل که ممکن است آهنربای دستگاه فلز موجود در این نواحی را به حرکت در آورد. علاوه بر این بیماران دارای دریچه قلب مصنوعی، ایمپلنت‌های فلزی گوش، تکه‌های گلوله، پمپ شیمی‌درمانی یا پمپ انسولین هم نباید از MRI استفاده کنند.

۲. افراد مبتلا به کلاستروفوبیا (ترس از فضای بسته)

در حین انجام MRI بیمار در یک فضای بسته در داخل لوله مغناطیسی دراز می‌کشد. ممکن است برخی بیماران طی این مرحله، احساس ترس و وحشت از فضای بسته را تجربه کنند؛ بنابراین کسانی که هرگونه سابقه کلاستروفوبیا (ترس از فضای بسته) دارند، باید این موضوع را به پزشک و همچنین به پرسنل رادیولوژی اطلاع دهند.

می‌توان برای کاهش و تسکین این احساس، قبل از MRI آرام‌بخش ملایم به بیمار داد. مرسوم است که در هنگام MRI اپراتور دستگاه در دسترس بیمار باشد. علاوه بر این، معمولاً یک وسیله ارتباطی با پرسنل MRI، مثلاً یک زنگ، در اختیار بیمار قرار می‌گیرد. درصورتی‌که بیمار نتواند اسکن را تحمل کند می‌تواند با استفاده از این زنگ با پرسنل ارتباط برقرار کند.

عوارض ام آر آی کدامند؟ (عوارض ام آر آی کمر و سایر نقاط بدن)

MRI یک تکنیک رادیولوژی بدون درد است و مزیت آن این است که بیمار در معرض تشعشع اشعه ایکس قرار نمی‌گیرد. مهم‌ترین مزیت آن، دقت موشکافانه و بسیار زیاد آن در تشخیص ناهنجاری‌های ساختاری بدن می‌باشد. اسکن MRI هیچ عارضه جانبی شناخته شد‌ه‌ای ندارد.

نحوه آماده شدن برای ام ار ای (قبل از ام آر آی چی بخوریم؟)

ممکن است پزشک از شما بخواهند که قبل از MRI چهار ساعت ناشتا باشید و از خوردن یا آشامیدن خودداری کنید.

قبل از انجام MRI باید تمام اشیا خارجی قرار گرفته بر روی بدن را در آورد. گاهی قبل از اسکن برای کاهش اضطراب و ایجاد آرامش در بیمار یک داروی آرام‌بخش به او داده می‌شود. برای گرفتن بهترین دقت و وضوح در تصاویر، بیمار باید در طول اسکن بی‌حرکت دراز بکشد.

بیماران درون یک محیط بسته داخل یک دستگاه مغناطیسی دراز می‌کشند. آرامش و ریلکسیشن در طول این اسکن مهم است و از آنها خواسته می‌شود که به طور عادی نفس بکشند. در طول عکس‌برداری تعامل با متخصص MRI حفظ می‌شود.

هم زمان با انجام  MRI، دستگاه یک صدای بلند و تکرارشونده تولید می‌کند. صدای ام آر آی ممکن است برای برخی افراد کمی ترسناک باشد.

MRI چگونه انجام می شود؟

زمانی که به بیمارستان می‌رسید احتمالاً از شما می‌خواهند که پرسش نامه‌ای را در رابطه با سابقه پزشکی خود پر کرده و تأیید کنید که در بدن خود هیچ ایمپلنت فلزی یا ضربان‌ساز ندارید.

سپس از شما خواسته می‌شود که لباس ام ار ای  یا گان بپوشید تا از نبودن فلز بر روی لباس مطمئن شوند زیرا ممکن است در تصویراختلال ایجاد کنند. همچنین ممکن است قبل از انجام MRI یک داروی آرام‌بخش یا کنتراست را از طریق وریدی به شما تزریق کنند.

در طول اسکن، بیمار روی یک تخت، در داخل اسکنر ام آر ای استوانه‌ای‌شکل دراز می‌کشد. ممکن است برای کمک به تولید تصاویر واضح‌تر، لازم باشد که یک کویل دور قسمتی از بدن که قرار است اسکن شود قرار بگیرد. اپراتور رادیوگرافی که دستگاه را هدایت می‌کند در یک اتاق جداگانه است، اما باز هم بیمار می‌تواند از طریق اینترکام (تلفن داخلی) با او حرف بزند.
هنگامی که دستگاه ام ار ای بدن شما را اسکن می‌کند، باید بی‌حرکت بمانید. احتمالاً در حین ام آر آی سر و صداهای بلندی را خواهید شنید و به همین خاطر ممکن است لازم باشد از گوش‌گیر یا هدفون استفاده کنید.

ممکن است متصدی رادیوگرافی از شما بخواهد که در طول چند اسکن کوتاه‌تر، نفس خود را نگه دارید.
شما می‌توانید بعد از MRI به‌سرعت آنجا را ترک کنید. اگر در هنگام MRI به شما آرام‌بخش داده شده باشد، یک نفر باید شما را به منزل برساند و شما حداقل به‌مدت ۲۴ ساعت نباید رانندگی کنید یا با ماشین‌آلات سنگین کار کنید.

جدیدترین اسکنرهای MRI موجود در بازار

محققان در تلاش برای ساخت اسکنرهای ام آر آی جدیدی هستند که کوچک‌تر و قابل‌حمل باشند. ظاهراً این اسکنرهای کوچک در تشخیص عفونت‌ها و تومورهای بافت‌های نرم دست‌ها، پاها، آرنج و زانوها بهتر عمل می‌کنند. در حال حاضر، کاربرد این ام ار ای غیر تونلی در مصارف پزشکی در حال آزمایش است.